Sepsa inaczej posocznica i endotoksemia (dawniej nazywana była zespołem ogólnoustrojowej reakcji zapalnej wywołanej zakażeniem), jest ostrą specyficzną reakcją organizmu na infekcję (zakażenie wywołane przez wirusy, grzyby czy bakterie).
Sepsa nie występuje jako samodzielna jednostka chorobowa, jest ona jedynie zespołem różnych objawów, zagrażającą życiu dysfunkcją narządową, spowodowaną nieprawidłową regulacją odpowiedzi organizmu na postępujące zakażenie. Według WHO (World Health Organization, Światową Organizację Zdrowia). około 7 procent zgonów wśród najmniejszych pacjentów zostało wywołane przez sepsę.
Jest to bardzo poważny zdrowotny problem, ale czy sepsa jest zaraźliwa?
Sepsa, jak już zostało przedstawione, nie jest jednostką chorobową, a zespołem objawów. Sepsą nie można się zarazić, może dojść do zakażenia drobnoustrojami (grzybami, bakteriami czy grzybami), które mogą doprowadzić do zespołu reakcji zapalnej całego ustroju. Dochodzi do tego najczęściej u osób z grupy ryzyka, jak osoby starsze, przewlekle chore i osłabione.
Do zakażenia sepsą dochodzi często na oddziałach intensywnej terapii, występuje też w poszpitalnych warunkach. Do rozpoznania sepsy nie wymaga się stwierdzenia obecności bakterii we krwi, w przeciwieństwie do działań wiele lat wstecz, gdzie utożsamiano sepsę z bakteremią- zakażeniem krwi.
Najczęstszą przyczyną sepsy są infekcje jamy brzusznej, zapalenie opon mózgowych i mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc czy infekcje w obrębie układu moczowego. U osób podatnych, ze zmniejszoną odpornością, do zakażenia sepsą może dojść podczas zakażenia innymi drobnoustrojami. Najczęściej, z punktu epidemiologicznego, do zakażenia może dojść dzięki każdemu drobnoustrojowi. Rzadziej dochodzi do rozwoju sepsy poprzez wirusy, pasożyty czy bakterie atypowe jak np. prątki gruźlicy.
W szpitalnych warunkach do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez drobnoustroje, które nie są groźne w warunkach normalnych, np. bakterie Gram-ujemne (E-coli), Gram-dodatnie (paciorkowce). Poza szpitalem do rozwoju sepsy dochodzi najczęściej patogeny, które wywołują zapalenie opon mózgowych i mózgowo-rdzeniowych. Do grupy najczęstszych przyczyn dochodzą też pneumokoki i meningokoki. Meningokoki są niezwykle groźnymi drobnoustrojami, na choroby meningokokowe narażone są najbardziej dzieci od trzeciego miesiąca życia do pięciu lat, ma to związek z nierozwiniętym w pełni układem odpornościowym.
Łatwo dochodzi do rozprzestrzenienia meningokoków, bytują w wydzielinach jamy gardłowo-nosowej, a samych zarażonych (nosicieli bakterii) jest około dziesięć procent ludzkości. Poza organizmem bakterie te szybko giną. Niektóre zachowania mogą sprzyjać zakażeniu, dotyczy to kontaktu z wydzielinami z jamy gardłowo-nosowej, czyli picie z kubka nosiciela, całowanie, używanie wspólnych sztućców.
Jakie są objawy sepsy?
Posocznica rozwija się bardzo szybko, w tempie błyskawicznym. Należy więc jak najszybciej zasięgnąć pomocy lekarza, co znacznie zwiększa szansę na wyzdrowienie). Na początku sepsa ma bardzo podobne symptomy do przeziębienia czy grypy, jednak największą różnicą jest postępujące pogarszanie się stanu.
Objawy niepokojące i pogarszające się, z którymi niezwłocznie należy udać się do lekarza to: wysoka gorączka lub bardzo niska temperatura ciała , zmęczenie, chłodne stopy i dłonie, dreszcze, wymioty i nudności, bóle mięśni i stawów, biegunka, wybroczyny, które nie bledną pod naciskiem, przyspieszone tętno, przyspieszony oddech. Osoby, które miały styczność z zachorowaniem, poddawane są terapii antybiotykowej o szerokim spektrum działania.
Profilaktyka sepsy polega na takim działaniu jak szczepienia przeciw bakteriom, które mogą wywołać posocznicę. Do grupy szczepień zaliczają się szczepienia przeciw pneumokokom i meningokokom, które są częstą przyczyną wystąpienia posocznicy. Osoby, które należą do grup ryzyka powinny rozważyć takie szczepienia, by uniknąć późniejszego zakażenia i śmierci.
Do grupy ryzyka należą szczególnie dzieci, w wieku przedszkolnym i w wieku szkolnym, studenci przebywający w akademikach, rekruci i żołnierze, osoby przewlekle chore np. na cukrzycę czy osoby, które zamieszkują tereny z podwyższonym ryzykiem zakażenia, jak Afryka czy Arabia Saudyjska. Jednak szybkie rozpoznanie posocznicy i szybkie wdrożenie leczenia może w wielu przypadkach zahamować lub całkowicie zakończyć postęp reakcji zapalnej organizmu. Zgodnie z ustawą, dzieci urodzone po 1 stycznia 2017 roku podlegają obowiązkowym szczepionkom przeciw pneumokokom.
