Emerytura górnicza jest świadczeniem, które przysługuje osobom wykonujących pracę górniczą, czyli taką, która jest realizowana poniżej powierzchni ziemi, w kopalniach węgla, rud, surowców ogniotrwałych, kruszców, kaolinów, gipsu, magnezytu, soli kamiennej i potasowej, fosforytów, barytu, anhydrytu oraz glin szlachetnych. Emerytura górnicza przysługuje również osobom, które aktywność zawodową podejmowały pod powierzchnią ziemi oraz podczas zagłębiania szybów przedsiębiorstw budowy kopalń, jak również przy wykonywaniu robót górniczych lub budowie szybów na zlecenie kopalń. Praca górnicza to również działania mające na celu montaż oraz naprawę i konserwację maszyn wydobywczych, jak również wszelkiego rodzaju naprawy i inne roboty budowlane wykonywane pod powierzchnią ziemi. Aby tego rodzaju aktywność zawodowa mogła być zakwalifikowana jako praca górnicza, to ponad połowa miesiąca musi zostać przepracowana pod powierzchnią ziemi.
Emerytura górnicza przysługuje także osobom wykonującym prace odkrywkowe zarówno ręczne jak i zmechanizowane, w kopalniach siarki oraz węgla brunatnego. Działania takie mogą polegać również na załadunku oraz przewozie uzyskanych złóż, jak również na pomiarach wykonywanych w ramach miernictwa górniczego, konserwacji maszyn i urządzeń wydobywczych.
Emerytura górnicza jest świadczeniem należnym nie tylko osobom wykonującym ciężką fizycznie pracę wydobywczą, ale również kierownikom oraz dozorcom ruchu kopalń, a także ratownikom górniczym, mechanikom sprzętu wykorzystywanego w akcjach ratowniczych, maszynistom, sygnalistom, instruktorom oraz szkoleniowcom uczących pracy górniczej.
Osobie, która wykonywała w okresie aktywności zawodowej przynajmniej jedną z przedstawionych powyżej prac należy się emerytura górnicza. Według ówczesnych przepisów można wyróżnić dwa rodzaje tego rodzaju świadczenia, pierwszy jest należny bez względu na wiek górnika, natomiast drugi przysługuje osobom, które ukończyły pięćdziesiąt lub pięćdziesiąt pięć lat. Zarówno w jednym jak i drugim przypadku o wysokości świadczenia będzie decydował staż pracy, jednak występują różnice w sposobie jego obliczania.
Emerytura górnicza, bez względu na wiek przysługuje osobom, które wykonywały pracę górniczą przez co najmniej dwadzieścia pięć lat i nie jest w tym przypadku brany pod uwagę rodzaj pełnionego stanowiska. Warto jest nadmienić, iż do okresu dwudziestu pięciu lat wliczane są nie tylko dni przepracowane, ale również te, w których pracownik wykazywał niezdolność do pracy, wynikającą z wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. W okresach tych górnik otrzymywał wynagrodzenie, zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne. Do ilości przepracowanych lat jest wliczony również okres, w którym w wyniku oddelegowania pracownik wykonywał zadania dla Ratownictwa Górniczego.
Emerytura górnicza nie uwzględnia natomiast okresów podczas których pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim, niezwiązanym z wykonywaną pracą górniczą, co wiąże się bezpośrednio z koniecznością ich odpracowania.
